سيكل ايل بويراحمد
سيكل ايل بويراحمدبه اين شكل است:
1-ايل=بويراحمد
2-قسمت=بويراحمد عليا(ياسوج امروزي)وبويراحمدسفلي(دهدشت امروزي)وبوير احمد گرمسيري(گچساران امروزي)
3-تيره 4– طايفه 5– اولاد(تش،دهه) 6– اولاد 7– خانواده
الف)بويراحمدسفلي(دهدشت):
دهدشت از شمال به دشمن زياري،از مغرب به بهبهان ،از مشرق به ياسوج واز جنوب به چرام محدود است.
عشايردهدشت تا سال 1340شمسي تحت رياست عبدالله خان ضرغامپور پسر شكرالله خان كه در سال 1312 در پادگان قصر تهران تير باران شد،اداره مي شده است.سپس از ميان برادران عبدالله خان فقط خسرو بوير احمدي هرازگاهي سروصدايي مي كرد وموجبات ناراحتي عبدالله خان را فراهم مي نمود ولي بعداً به قتل رسيد وبراي هميشه ساكت شد.
بوير احمد سفلي از شش تيره:سادات ،قايد گيوي ، آقايي ،تامرادي ،دشت موري وتعدادي طايفه مستقل تشكيل گرديده است.
ا-تيره سادات:ازسه طايفه سادات امام زاده علي،سادات رضا توفيقي وسادات كَرْيَكي تشكيل گرديده است.
الف)طايفه سادات امازاده علي:اين طايفه داراي هشت اولاد مي باشد كه عبارتند از :نعمت اللهي ،خليفه ،زبيري ،موسايي ،ابراهيمي ،رئيس ،قايدان شال سفيد ،ميرزايان سادات امام زاده علي.
ب)طايفه سادات رضا توفيقي شامل سه اولاد :مير سالار ،عباسي ،محمودي است.
ج)طايفه سادات كريكي شامل اولادهاي :ميرمحمد ،مير اسحاق ،ميرعلي خان ،مير غريب ،مير حسين خان ،مير ذوالفقار ،متفرقه.
2 –تيره قايد گيوي
اين تيره از سه طايفه :اولاد علي پناه ،اولادهاي قايد گيويو متفرقه تشكيل گرديده است.
اول-طايفه اولاد علي پناه شامل :دو اولاد كاعلي محمد وكا علي كرم
دوم – طايفه اولاد قايد گيوي
اين طايفه از ده اولاد:كا خسرو ،محمد شريف ،كا فريدون ،كا محمد حسين ،علي گرگ ،كا راه خدا ،خلف ، دلي ،قايد گيوي مخلوط تشكيل شده است.
سوم –طايفه هاي متفرقه
اين طوايف عبارتند از:با شراني ،صالحاني ،چيتابي،گود سرايي ،سادات امام زاده علي ،عمله .
3 –تيره آقايي
اين تيره از سه طايفه :ديلگاني ،نرمابي وزنگوايي تشكيل گرديده است.
اول)طايفه ديلگاني:اولاد هاي اين طايفه عبارتند از:آقا شيخ ،آقا كرم الله ،كامه جان ،محمدرضايي ،آقا قباد.
دوم)طايفه نرمابي
اين طايفه از چهار اولاد:آقا كاظم ،آقا صيدال ،خالوخواهر زاده هاوخواجه ها تشكيل گرديده است.
سوم)طايفه زنگوايي
اولاد هاي اين طايفه عبارتند از:آقا علي سينايي ،كربلايي جمشيد ،كربلايي زينل .
4-تيره تامرادي
اين تيره از طايفه هاي :تامرداي اصل ،تامرادي نوكر باب ونوكرتشكيل مي شود.
اول )طايفه تامرادي اصل
اين طايفه از هجده اولاد به شرح زير تشكيل مي گردده است :
محمد باقر،رحيم،شيرو،محمد،عبدالكريم ،علي خان،نجف،شاهين ،تاعليشاهي ،شرام بوري ،علي داد ، شيريني ،شاهي جان ،مراد علي ،علي ،كرد علي ،سر چاتي ،محمد طاهر.
دوم)طايفه تامرادي نوكر باب
اولاد هاي اين طايفه عبارتند از: محمد،علي حيدر ،برده ها،شيريني ،جاويد(جووي)،خضري ،اردكاني ،ته لتي (تلخاني)،گودرزي،دشمن زياري،جلاله اي ، بر اشكفتي ،بكش .
سوم)طايفه نوكر(نوكران خان)
اين طايفه داراي سه اولاد :ميدگان ،دهدشتي ،وعلي مؤمن است.
5- تيره دشت موري
تيره دشت موري از طوايف:طاس احمدي ،اولاد ميرزا علي ،مشايخ ،شراني ،برآفتابي ،ملاكلبي تشكيل مي شده است.
اول )طايفه طاس احمدي
اين طايفه داراي دوازده اولاد مي باشد كه عبارتند از:همه كاكا،با محمدي ،محمد طاهري ،مير احمدي ،آشيري ،ناز مكاني ،سياه ،سادات علايي ،سادات اسماعيلي ،شيخان آشيري نويي ،كي عزيزي ،متفرقه.
دوم)طايفه اولا ميرزا علي شامل دو اولاد:كي منصوري ،كاعليشاهي است.
سوم) طايفه مشايخ شامل سه اولاد :شيخ محمود ،شيخ سقاوه وسيد محمدوسيد علي مي باشد.
چهارم)طايفه شيراني-اين طايفه داراي دو اولاد: ملا محمدزكي وكي محمد ظاهر است.
پنجم) طايفه بر آفتابي داراي سه اولاد :كي حسينعلي ،كا سليمان، كي زينلي است.
ششم )طايفه ملا كلبي
اين طايفه داراي چهار اولاد مي باشد كه عبارتند از :رمضان ،ملك ،علي ،گدا ،ناصر.
6-طوايف مستقل
عبارتند از:نويي (روستاي مندان ازاين طايفه مي باشد كه در زمان حمله مغول به ايران مي زيسته اند) ، سي سختي ، عباسي ، مالحاني ،(نوكر باب)،بادلاني ،كره اي ،شولي ،سر كوهي ،اولاد علي مؤمن ،برايي ،ته لتي ، گودرزي ، رودشتي ،دياني وفارسي .
ج –بوير احمد گرمسيري (گچساران(دوگنبدان) )
بوير احمد گرمسيري ازشمال به دهدشت ،از مغرب به بهبهان ،از مشرق به چرام وباشت و باوي ،از جنوب به خاك قشقايي محدود است.
سرپرست عشاير اين منطقه مظفر آروئي پسر عباسقلي خان بود كه در سال 1325 شمسي در گذشت وپسرش محمد به جاي وي انتخاب شد.مردم بوير احمد گرمسيري به سبب نزديكي با دهدشت و بهبهان ومناطق نفتي خصوصاً گچساران،شهري تر ومتمدن ترند.
تيره ها وطوايف بوير احمد گرمسيري عبارتند از:آروئي ، گشتاسب ،طاس احمدي، جليل ،طاليشاهي ، اولاد ميرزاعلي ،برآفتابي ، باتولي (باباتولي) ،اسپري ، ماريني ،ديلي ، سادات با فتح اللهي ،عربان.
به دليل همسايگي بوير احمد گرمسيري با بوير احمد سفلي بامسير كمتر از 70كيلومتربعضي از طايفه هايشان مشتركند.